Малочна-таварная ферма «Смілгі»: лёсы людзей і фермы
15:10 / 25.10.2021
Малочна-таварную ферму «Смілгі» КСУП «Гудагай» выбрала невыпадкова: цікава, чым жыве ферма і яе калектыў у пераходны ў многіх сэнсах час. Па-першае, вырашыла даведацца, як адбыўся пераход жывёлы ад летне-пашавага да зімне-стойлавага ўтрымання. Па-другое, распытаць, пра што думаюць і мараць жывёлаводы фермы, якая неўзабаве трансфармуецца ў комплекс.
Для тых, хто не ў тэме: будаўніцтва малочнага гіганта на 600 галоў распачалося ў 2020 годзе. Гэта будзе трэці малочна-таварны комплекс у КСУП «Гудагай». Праект па яго стварэнні прайшоў конкурсны адбор і трапіў у лік лепшых у рэспубліцы – на яго рэалізацыю гаспадарка атрымала дзяржаўную падтрымку.
Увод у эксплуатацыю малочнай «фабрыкі» запланаваны на май 2022-га. Па папярэдніх разліках, на поўную магутнасць комплекс выйдзе не раней за люты 2024 года.
Па задуме, МТК «Смілгі» – гэта 24 новыя працоўныя месцы, малочны блок з даільнай устаноўкай «паралель», кароўнікі з боксавым утрыманнем жывёлы і іншае.
ЗАГАДЧЫК
Пакуль «Смілгі» – гэта невялічкая малочна-таварная ферма, дзе 13 працаўнікоў, у асноўным гэта мясцовыя людзі, у тым ліку некалькі сямейных падрадаў.
Цяпер на ферме ўтрымліваецца крыху больш за 400 галоў: 131 дойная карова, 156 цялушак аднаўлення, 135 цялят дарошчвання.
Пагалоўе зменшылася, бо ферма, неўзабаве «пераедзе» праз дарогу, у сучасныя, пабудаваныя з нуля памяшканні.
Наваселле, па словах працаўнікоў, запланавана на канец лістапада, праўда, адкрыюць толькі адно жывёлагадоўчае памяшканне для дойнага статка. Старую ферму зачыняць не плануецца: у кароўніках застануцца цялушкі дарошчвання. Нядаўна тут абнавілі станкі пад асемяненне, залілі выгульную пляцоўку, палепшылі кармавыя сталы.
Крыху больш за 30 гадоў загадчыкам малочна-таварнай фермы «Смілгі» працуе Зоя Доўкша.
– Жывёлагадоўля – гэта маё. Як прыйшла сюды ў маі 1989 годза, так і засталася, – сціпла ўсміхаючыся, расказвае жанчына. – Памятаю час, калі даілі ўручную ў спецыяльныя вёдры. Калі я прымала ферму, правялі малакаправод і перайшлі на механізаваную дойку.
Зоя Уладзіславаўна нарадзілася на Іўеўшчыне. Бацькі, як і большасць тагачасных вяскоўцаў, працавалі ў сельскай гаспадарцы.
– Мама 45 гадоў была свінаркай, а тата жывёлаводам на свінаферме ў калгасе «Суботнікі». Я дапамагала маме, жывёлу любіла. Да гэтага часу памятаю загадчыцу свінафермы, вельмі хацела быць падобнай да яе, – успамінае Зоя Уладзіславаўна. – У сям’і нас было трое, я старэйшая. Маці вучылася на заатэхніка, але не паехала здаваць дзяржаўныя экзамены – не было з кім маю малодшую сястру пакінуць.
Дарэчы сказаць, менавіта маці паўплывала на далейшы жыццёвы шлях Зоі – відаць, у дачушцы хацела рэалізаваць сваю няспоўненую мару.
– Я збіралася стаць ветэрынарным урачом. Паехала паступаць у Ільянскі сельскагаспадарчы тэхнікум, але там мяне з’агітавалі ісці на заатэхнічнае аддзяленне, – працягвае жанчына. – Пасля заканчэння вучобы мяне размеркавалі на Астравеччыну, у калгас імя Чапаева. Год адпрацавала і выйшла замуж. З Францам пазнаёмілася ў Трабах – ён адтуль родам – падчас вытворчай практыкі ў мясцовым калгасе.
Абуладкоўваць сямейны быт маладыя пачалі на Ашмяншчыне, але хацелася мець уласны куток, дзе б, як кажуць, і сцены грэлі.
– Швагерка, якая працавала ў калгасе імя Мічурына, падказала, што ў іх гаспадарцы будуецца жыллё. Муж пайшоў да старшыні прасіцца на работу шафёрам, той пацікавіўся, хто я па прафесіі. Калі даведаўся, што заатэхнік, хоць і ў дэкрэце, параіў не марудзіць з пераездам. Так мы пераехалі на Астравеччыну, – успамінае жанчына. – Калі прыйшла на ферму, даілі больш за 300 галоў, былі і свінаферма, і цялятнік. Працавала 6 даярак, з улікам падменных, – усяго больш за 25 чалавек. Цяпер тут працуюць ужо дзеці многіх з тых, з кім пачынала ў якасці загадчыцы. Напрыклад, сям’я Дарашкевічаў.
Узгадваючы першыя крокі ў прафесію, Зоя Уладзіславаўна гаворыць, што цяпер жывёлаводам прасцей працаваць, чым іх папярэднікам, – тэхналогіі не стаяць на месцы.
– Памятаю, закладзём 400 тон сенажа – і цешымся: гэта ж так многа! Цяпер за суткі нарыхтоўваем каля тысячы тон. А карміць і тады, і цяпер трэба прыблізна аднолькавую колькасць галоў. І падыходы ў ветэрынарыі змяніліся: патэлефануеш – спецыяліст ужо на месцы – і галава не баліць, чым лячыць цялятка. Тэхналогія даення змянілася непараўнальна: раней было вядро з анучай, а цяпер спецыяльныя сурвэткі, сродкі для апрацоўкі вымені да і пасля даення, – параўноўваючы пачатак прафесійнай дарогі з сучасным станам спраў у жывёлагадоўлі, працягвае Зоя Доўкша. – Не выпадае дзівавацца, чаму так пабольшалі надоі і палепшала якасць малака. Гадоў 30 назад атрымлівалі ўсяго 1,5 тысячы кілаграмаў, цяпер 5 тысяч – самы ніжэйшы паказчык сярод фермаў нашай гаспадаркі. Памятаю, здавалі малако,сабранае за трое сутак, – замярзала, не маглі выкачаць. Таксама трэба было самой мыць халадзільнік. Цяпер усё аўтаматычна.
Як і ўсюды, работа загадчыка фермы не абыходзіцца без нерваў, праблем, непаразуменняў у калектыве. Здараюцца моманты, калі ўнутраны голас гаворыць Зоі Уладзіславаўне: усё, хопіць! Але праз імгненне, аправіўшыся ад негатыўных эмоцый, жанчына разумее, што душой прыкіпела да фермы, людзей, жывёлы… І злосць як рукой здымае.
Дарэчы, муж Зоі Уладзіславаўны таксама працуе на МТФ «Смілгі», займаецца штучным асемяненнем цялушак і сочыць за станам малакапровада. Дзеці стварылі свае сем’і і падарылі бацькам чатырох унукаў: у сына – Ангеліна і Эрыка, у дачкі падрастаюць Глеб і Ілля.
– Калі маладзейшымі былі, трымалі карову. Цяпер у хлеўчуку рохкаюць свінкі, зярняты на падворку шукаюць куры. Раней і на работу хадзілі, і цэлае лета сенавалі, каб было зімой чым жывёлу карміць. Цяпер у нашым калгасе, каму трэба, сена пад хату прывязуць, і саломы бяры, колькі хочаш. Раней восенню трэба было пабегаць, каб бульбу скапаць, – цяпер ніякіх праблем, – працягвае жанчына. – З упэўненасцю магу сказаць, што стала прасцей працаваць, але ўжо сілы і здароўе не тыя. Калі пайду на новы комплекс, то толькі памочнікам начальніка. Дарогу трэба маладзейшым даваць. Вучацца ж дзеці, абіраюць прафесію ветурачоў і заатэхнікаў. Хочацца верыць, што сельская гаспадарка будзе жыць нягледзячы ні на што. А як жа інакш? Калі будуць будаваць такія ж сучасныя малочна-таварныя комплексы, як у нас, калі працаўнікі будуць жыць у добраўпарадкаваных дамах з выгодамі, моладзь захоча заставацца ў вёсцы.
ПРАЦАЎНІКІ
Анатоль і Галіна Алёксы (іх здымак змешчаны на 1-й старонцы газеты) на ферме ў Смілгах з 2001 года. Яна працуе аператарам машыннага даення, ён – жывёлаводам. Быць побач 24 гадзіны ў суткі ім не замінае і не надакучвае, а, нааварот, аб’ядноўвае. У групе Галіны найбольш кароў – 52 галавы. Анатоль даглядае цялят з трохмесячнага ўзросту, пакуль яны не набяруць вагу 350 кілаграмаў. Развозіць кармы мужчыне дапамагае кабыла Белачка.
Цікаўлюся ў Алёксаў гісторыяй іх знаёмства.
– У клубе ў Смілгах убачыў дзяўчыну, маленькую, спрытную, ладную. Ну, думаю, мой лёс! Так і сталася, – раз-пораз паглядаючы ў бок жонкі, расказвае Анатоль.
– Так і жывём, – сарамліва ўсміхнулася Галіна. – Дачушкі Дзіяна, Даша, Антаніна ўжо падгадаваліся. І дома, і на рабоце разам – так і весялей, і шпарчэй.
***
Калі загадчык расказвала не пра адно пакаленне сямей, якія працуюць на ферме, яна мела на ўвазе і аператара машыннага даення Алену Дарашкевіч.
– На МТФ «Смілгі» я з 2003 года. Да дэкрэта – дачцэ Віялеце ўжо 13 – крыху працавала начным вартаўніком, а так з большага – даяркай. У маёй групе амаль 40 кароў. Ведаю кожную па пысе. Дарэчы, і муж працуе ў нас жывёлаводам. Так што ў «Смілгах» не адзін сямейны падрад.
***
Аператар машыннага даення Наталля Дрокіна ў дзяцінстве марыла стаць настаўнікам пачатковых класаў. Больш таго, нават паступіла ў Лідскае педагагічнае вучылічша – а калі надышоў час экзаменаў, уцякла з горада і вярнулася ў родную Газу.
– Спалохалася, – прызнаецца жанчына. – Настаўніцы пачатковых класаў павінны былі абавязкова ўмець іграць на гармоніку. Дзе я – а дзе музычны інструмент!
Наталля з маленства любіла дзяцей і жывёлу, таму без ваганняў пасля замужжа пайшла працаваць на ферму.
– Адзін год глядзела цялятак, а так увесь час на дойцы – у маёй групе цяпер 47 кароў. Дарэчы, сын Дзяніс таксама працуе ў КСУП «Гудагай» – жывёлаводам на малочна-таварнай ферме «Ліпнішкі», – расказвае аператар машыннага даення. – Хоць настаўніцай так і не стала, але не шкадую. Камусьці трэба і на ферме працаваць.
ЗІМОЎКА
На МТФ «Смілгі», як і на іншых фермах, летам рагулі кругласутачна ласаваліся травой на пашы. Два разы на дзень іх прыганялі на дойку. З наступленнем халадоў жывёлу перавялі ў памяшканні, праўда, праменады на свежым паветры засталіся ў распарадку дня рагуль.
– Як таго і патрабуе тэхналогія, перавод кароў з летне-пашавага на стойлавае ўтрыманне адбываўся паступова, каб у жывёлы не было парушэнняў у страваванні. У верасні, напрыклад, на пашу статак ганялі толькі днём, а з кастрычніка перавялі на прагулкі, – тлумачыць загадчык. – Хваліцца надоямі не выпадае: як кажуць, «на чамаданах», у чаканні пераезду – таму і першацёлак да нас не прывозяць. Але ў параўнанні з мінулым годам сёлета плюсуем амаль на 50 кілаграмаў: ад каровы за 9 месяцаў надаілі 3 991. Прывагі таксама з плюсам: у сярэднім за суткі жывёлы папраўляецца на 713 грамаў (+134 г да 2020-га).
Подписывайтесь на «Островецкую правду» в телеграм по короткой ссылке https://t.me/ostrovetsby.
И присоединяйтесь к нашему сообществу в viber https://vk.cc/c3yHGs – будьте всегда в курсе свежих новостей из жизни Островца и Островецкого района.
Подписывайтесь на телеграм-канал «Гродно Медиа Group» по короткой ссылке t.me/GrodnoMediaGroup.
Телеграм-канал «Гродно Медиа Group» – это ежедневные новости районов Гродненской области и города Гродно.