46 тур конкурсу «Пазнай Астравеччыну»
08:13 / 04.12.2020
На Астравеччыне ёсць некалькі помнікаў ахвярам Халакосту – найбольш вядомыя ў Быстрыцы і паблізу Кямелішак. А месцаў, дзе іх варта было б устанавіць, яшчэ больш – яўрэйскія гета ў гады Другой сусветнай вайны на тэрыторыі раёна былі створаны не толькі ў гэтых вёсках, але і ў Астраўцы, Міхалішках, Варнянах, Гудагаі. Падчас акупацыі там у нечалавечых умовах утрымлівалі людзей, уся віна якіх была толькі ў тым, што яны нарадзіліся яўрэямі. Іх прыніжалі маральна і фізічна, з іх здзекваліся, іх забівалі, не зважаючы, жанчыны гэта, старыя ці дзеці.
Некаторыя канкурсанты падрабязна расказалі пра гісторыю Халакосту на тэрыторыі Астравецкага раёна. Іншыя ж абмежаваліся апісаннем асаблівасцей помніка, змешчанага на конкурсным здымку, і звязанай з ім драматычнай гісторыяй – дакладней, трыма гісторыямі.
Помнік гэты ўстаноўлены ў лесе паблізу вёскі Барані, дзе 31 снежня 1941 года былі па-зверску забіты 13 яўрэяў. Ніхто не ведаў іх прозвішчаў – але перапалоханыя вяскоўцы чулі енкі, стрэлы, крыкі. У тым ліку – і вялікая яўрэйская сям’я ўрача Братніцкага з Пабрадзе, якую хаваў у кладоўцы за падвоенай сцяной жыхар Бараняў Вітольд Веська. Паўгода 8 чалавек жылі без святла і свежага паветра, выходзячы са схованкі толькі ноччу, каб падыхаць і памаліцца – дзвярыма ім служыў лаз на гарышчы.
Калі немцы забілі яўрэяў амаль каля іх хаты, Вітольд Нікадзімавіч, спалохаўшыся за сваю сям’ю, – у вёсцы ж нічога ад людзей не схаваеш, – вывеў Братніцкіх у лес. Але там іх знайшлі немцы і адправілі ў кямелішкаўскае гета, дзе яны і загінулі. Цудам удалося ўратавацца і перажыць вайну 15-гадовай дачцэ Братніцкіх Марыям і яе малодшаму брату Вульфу. Пасля вызвалення яны выехалі ў Польшчу. Пазней Марыям апынулася ў Ізраілі, дзе жыве і цяпер.
Шмат гадоў жанчына шукала вёску, дзе яны паўгода жылі за глухой сцяной, і людзей, што ўратавалі іх ад смерці, – і нейкім цудам гэтая сустрэча адбылася. Вітольда і Ядвігі Веськаў на той час ужо не было, але ў тым самым доме на ўскрайку лесу, які адразу ж пазнала сівагаловая ізраільцянка, цяпер жыве іх дачка Яніна Ілюк.
Пабываўшы на месцы, дзе фашысты расстралялі невядомых ёй яўрэяў, Марыям Гевіш праз год вярнулася ў Барані, каб паставіць тут помнік: сціплую гранітную пліту з надпісамі на іўрыце і беларускай мове. Добраўпарадкаванне пахавання зрабіў сельсавет, а даглядае за ім, запальвае свечкі ў дні памінання памерлых Яніна Вітольдаўна Ілюк – яна лічыць гэта сваім святым абавязкам.
За правільныя адказы на заданне конкурсу 3 балы атрымлівае Алена Памецька, па 4 – Ганна Мілашэвіч, Жанна Волк-Леановіч, Алег Драган, Марына Кімса, Вікторыя Іванцэвіч.
У стане лідараў па-ранейшаму без перамен, змянілася толькі выніковая колькасць балаў: у Алега Драгана – 158, Марыны Кімсы – 156, Жанны Волк-Леановіч і Ганны Мілашэвіч – па 152.
Дзе гэта, што гэта?
Нагадваем: далучыцца да конкурсу «Пазнай Астравеччыну» можна з любога этапу. Калі вы ведаеце, дзе гэта і што гэта, – дасылайце свае адказы, расповеды, фотаздымкі і відэа.
Адказы на пытанні конкурсу можна дасылаць у рэдакцыю па электроннай пошце ці паведамляць па тэлефонах 2-03-64, 7-08-44, +375-29-328-75-99 на працягу пяці дзён (з улікам выхадных і святочных) пасля выхаду газеты з конкурсным заданнем (да аўторка ўключна).
Подписывайтесь на телеграм-канал «Островецкая правда» по короткой ссылке https://t.me/ostrovetsby.
Телеграм-канал «Островецкая правда» – всё самое интересное из жизни Островца и Островецкого района.
Подписывайтесь на телеграм-канал «Гродно Медиа Group» по короткой ссылке t.me/GrodnoMediaGroup.
Телеграм-канал «Гродно Медиа Group» – это ежедневные новости районов Гродненской области и города Гродно.
