Крыніца Святога Якуба ў Тракелях: ад росквіту – да забыцця і ўваскрэсення
10:47 / 24.07.2020
І сто, і дзвесце гадоў таму вернікі кожны год збіраліся 25 ліпеня ў Тракелях каля крыніцы на фэст. Праз малітвы і выкарыстанне цудадзейнай вады многія вылечваліся ад хвароб. Нашы продкі выкарыстоўвалі ваду з гэтай крынічкі для прыгатавання ежы, мылі сябе і дзяцей. Заўважалі, што ад вады з крыніцы Святога Якуба на целе знікалі высыпкі і прэласці, скура станавілася прыгожай і гладкай. Вада з гэтай цудадзейнай крыніцы дапамагае пры хваробах скуры, вачэй, аблягчае стан анкалагічна хворых, пры іншых хваробах.
У 1820 годзе пад кіраўніцтвам ксяндза Юстына-Корвіна Саковіча, які, да слова, пахаваны каля сцен дайлідскага касцёла, распачата, а ў 1822-м закончана будаўніцтва цэментнай студні і драўлянай капліцы на крыніцы Святога Якуба. У ёй было 4 акны – па 2 з бакавых старон. Накрылі гонтай. З двух бакоў выкапалі 2 равы, якія абсадзілі нізкімі кусцікамі. Унутры капліцы зрабілі драўляны алтар з абразам святога Якуба. Перад ім з правага боку знаходзілася студня з цудадзейнай вадой.
Штогадовы фэст у Тракелях ля крыніцы Святога Якуба адбываўся да 1939 года. З прыходам савецкай улады яго забаранілі. А ў 1949 годзе закрылі і касцёл у Дайлідках.
Калі ў вёсцы арганізавалі калгас, каля крыніцы ўстанавілі вялікае карыта, адкуль паілі коней. А ў 1968 годзе капліцу ў Тракелях разабралі.
У 1982-м каля Тракеляў пачалі будаваць вадасховішча. Крыніцу завалілі бураломам і друзам, верхні круг студні разламалі. Але жыхары вёскі Ядвіга і Франц Матыяшкойці з сынамі Юзафам і Уладзімірам знайшлі і адкапалі крыніцу.
У 1989 годзе вернікам вярнулі дайлідскі касцёл. У 2010 годзе на свята Божага Цела працэсія вернікаў на чале з ксяндзом Алегам Шпенем прайшла ад храма да Тракеляў.
Пасля гэтага да святара прыйшоў былы старшыня дайлідскага касцёльнага камітэта Міхаіл Матыяшкойць і расказаў пра цудадзейную крыніцу Святога Якуба. Ксёндз звярнуўся за парадай да Аляксандра Кашкевіча: як можна аднавіць святыню? Біскуп параіў шукаць дакументы, якія б пацвердзілі існаванне крыніцы Святога Якуба ў вёсцы Тракелі, у віленскіх архівах.
Знайсці іх дапамагла Ядвіга Сабюн, ураджэнка Тракель, якая жыве ў Вільнюсе. Дарэчы, пазней жанчына расказала пра цікавы выпадак. Аднойчы, прыехаўшы цягніком з Вільні на станцыю Ашмяны, яна ішла ў родную вёску. На павароце на Тракелі ўбачыла бедна апранутага старога, што сядзеў на дарозе. «Чаму вы тут сядзіце?» – здзівілася Ядвіга. «Мне вельмі цяжка, але я ведаю, што ты мне дапаможаш!» – адказаў стары – і ўзняўся ў неба. Што гэта азначае, жанчына зразумела толькі тады, калі ў 2012 годзе прывезла на радзіму копіі дакументаў пра крыніцу Святога Якуба. З імі ксёндз-пробашч Алег Шпень і старшыня касцёльнага камітэта Казімір Варановіч звярнуліся да біскупа Аляксандра Кашкевіча і ў Астравецкі райвыканкам і атрымалі дазвол на правядзенне богаслужэнняў у Тракелях.
Тым часам мясцовыя жыхары ўзяліся за аднаўленне крыніцы. Міхаіл Матыяшкойць сабраў вернікаў, яны павысякалі кусты і дрэвы, устанавілі новы цэментны круг, ахвяраваны Філамэнай Карвэцкай. Яшчэ адзін круг для студні ахвяравала Алёна Шубінская. Драўляны крыж зрабіў і ўстанавіў Станіслаў Баніцэвіч.
25 ліпеня 2012 года пры крыніцы Святога Якуба пасля больш як 70-гадовага перапынку адбылася імша, якую цэлебравалі ксёндз-пробашч Дайлідскай парафіі Алег Шпень і ксёндз-пробашч Міхалішкаўскай парафіі Анатоль Захарэўскі. З гэтага часу тут зноў сталі адбывацца фэсты, на якія з кожным годам збіралася ўсё больш святароў і вернікаў.
У 2014 годзе крыніцу наведаў біскуп Юзаф Станеўскі з Гродна, у 2017-м святую імшу ўзначаліў біскуп Алег Буткевіч з Віцебскай дыяцэзіі, а ў 2018-м – біскуп Юрый Касабуцкі з Мінска.
Сёлета пад кіраўніцтвам Алега Шпеня на крыніцы Святога Якуба ўзведзена новая капліца. Акрамя смаргонскіх будаўнікоў, вялікі ўклад у агульную справу ўнеслі мясцовыя майстры пад кіраўніцтвам Вячаслава Бабекі са станцыі Ашмяны. Яму дапамагалі Андрэй Шаблінскі, Андрэй Тытуш, Міхаіл Янч, Генадзь Янч, Уладзімір Рыбак, Раман Лапата, Іван Аўгуль і іншыя ахвярадаўцы і дабрадзеі. Мастачка Вікторыя Варановіч зрабіла праект аздаблення капліцы металічнымі ўзорамі – гэтую работу па-майстэрску выканаў Віталь Філіпчык. Грошы на новы металічны крыж ахвяравалі расіяне – будаўнікі атамнай электрастанцыі. Шмат дапамаглі намеснік старшыні КСУП «Гервяты» Станіслаў Івашка і яго жонка Марына, галоўны эканаміст гаспадаркі; Віктар Гродзь, Станіслаў Барташэвіч, многія сем’і са станцыі Ашмяны, Дайлідак, Тракель, у прыватнасці, Раціна, Бабек, Шубінскіх, Максімавых, Сінкевічаў, Трахневічаў і многія іншыя. Значную дапамогу і падтрымку ў гэтай важнай справе аказалі старшыня Гервяцкага сельвыканкама Люцыя Лях, дэпутат парламента Віктар Свіла, намеснік старшыні райвыканкама Генадзь Бычко.
Біскуп Аляксандр Кашкевіч 30 чэрвеня гэтага года выдаў дакумент, які зацвярджае значнасць крыніцы Святога Якуба ў вёсцы Тракелі Астравецкага раёна як адзінай падобнай у Беларусі, рэлігійна-культурнага і паломніцкага месца, ад якога будуць пачынацца пілігрымкі з Беларусі праз краіны Еўропы да рэліквій святога Якуба ў Іспанію.
Сёлета ў Дайлідскай парафіі адзначаецца 200-годзе пачатку будаўніцтва першай капліцы на крыніцы Святога Якуба. Упершыню ў гісторыі парафіі ў новапабудаванай капліцы адбудзецца першая камунія. Запрашаем усіх на свята! Пачатак а 12 гадзіне.
Казімір ВАРАНОВІЧ,
старшыня касцёльнага камітэта Дайлідскай парафіі
(Малюнкі першай капліцы на крыніцы Святога Якуба па расповедах старажылаў зрабіла Вікторыя ВАРАНОВІЧ)
