Аляксей і Надзея Палуніны – партызаны брыгады Пруднікава
14:13 / 08.05.2020
– Аляксей Васільевіч – удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. Пасля яе заканчэння жыў і працаваў на Астравеччыне і сваёй працай унёс уклад у яе развіццё. Было б правільна, каб пра яго ведала і сённяшняе пакаленне астраўчан, – звярнуўся да мяне Валерый Сяргеевіч.Гэта сёння імя Аляксея Васільевіча Палуніна наўрад ці хто ўспомніць на Астравеччыне – хаця, хочацца верыць, што такія людзі ўсё ж адшукаюцца і змогуць прыадкрыць яшчэ адну старонку нашай гісторыі. А ў пяцідзясятыя гады начальніка райхімлясгаса – ці па-просту смалакурнага завода – ведалі многія.
– Аляксей і Надзея Палуніны на Астравеччыну прыехалі пасля вайны, – расказаў Валерый Блахін. – Мой бацька, Сяргей Андрэевіч, які таксама ваяваў, быў добра з ім знаёмы. Можна нават сказаць, што мы сябравалі сем’ямі, – узгадвае мужчына.
На Астравеччыну з далёкай Манголіі Блахіны перабраліся ў 1947 годзе. Палуніны ўжо жылі тут. Магчыма, агульнае мінулае і ўспаміны аб вайне і аб’ядналі дзве сям’і.
– Калі пачалася вайна, мой бацька быў у Чарнігаве – з 1934 года ён служыў там пры штабе асобай украінскай ваеннай акругі. 22 чэрвеня 1941 года пачалася бамбёжка штаба – бацьку разам з ротай перакінулі ў Перамышль – на граніцу з Польшчай, – расказвае Валерый Сяргеевіч. – Але дабрацца да месца прызначэння салдаты не паспелі. Немцы першымі захапілі гэты горад. Нашы былі разбіты – давялося адступаць.
З больш чым сотні чалавек засталося 12. Толькі ў снежні хворыя, параненыя, з абмарожанай скурай салдаты дабраліся да Варонежа. Сяргей Андрэевіч Блахін трапіў у шпіталь, а пасля выздараўлення яго накіравалі ў Манголію.
– Тата быў камендантам лагера японскіх ваеннапалонных у горадзе Чойбалсан, – узгадвае Валерый Сяргеевіч. – Не раз і мне даводзілася разам з ім там бываць. Ваеннапалонныя салдаты сядзелі ў бараках, для афіцэраў былі створаны крыху лепшыя ўмовы, для генералаў – добрыя.
У 1947 годзе Блахіны вярнуліся на радзіму бацькі ў Маскву, адтуль на Астравеччыну – тут пасля вызвалення Беларусі жыў брат маці Валерыя Сяргеевіча.
– Мама ўладкавалася ў аптэку санітаркай – там і адпрацавала ўсё жыццё. А бацька спачатку працаваў на камбінаце будаўнічых матэрыялаў, а потым стаў начальнікам пашпартнага стала, – расказвае мужчына.
– Напэўна, тады бацькі і пазнаёміліся з Палунінымі.
– Аляксей Васільевіч і яго жонка Надзея Аляксандраўна падчас вайны былі ў партызанскім атрадзе. Жыццё ў лесе і ночы ў зямлянках не дадалі ім здароўя – вельмі хутка высветлілася, што ў Надзеі Аляксандраўны туберкулёз, – узгадвае Валерый Сяргеевіч. – І Палунін адправіў яе ў самы лепшы на той час санаторый «Лаванда» ў Крым. Там яна лячылася, там жа і памерла. Аляксей Васільевіч на таксі прывёз нябожчыцу сюды і тут пахаваў. Вось такое было вялікае каханне.
Што ж датычыцца самога Аляксея Васільевіча, то ўсё сваё жыццё на Астравеччыне ён прысвяціў смалакурнаму заводу.
Райхімлясгас знаходзіўся на месцы сённяшняга раённага аддзела па надзвычайных сітуацыях – тут выраблялі дзёгаць, паташ, смалу, шкіпінар і іншую прадукцыю, якую, дарэчы, прадавалі нават за межы Беларусі.
– Помню, як пад Катлоўкай нарыхтоўвалі карчы і праз лес напрасткі прывозілі ў Астравец. Тут іх перараблялі і атрымлівалі добра прадаваемую на той час прадукцыю, – гаворыць Валерый Сяргеевіч.
Дарэчы, у адным з нумароў «раёнкі» за 1947 год мне пашчасціла знайсці артыкул «У чэсць вялікага свята», надрукаваны пад рубрыкай «Нашы падарункі слаўнай гадавіне». Яго аўтар – начальнік райхімлясгаса Аляксей Палунін расказвае пра калектыў рабочых смалакурнага завода «Альгіняны», якія, сустракаючы трэцюю гадавіну вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, перавыканалі чэрвеньскае заданне па выпрацоўцы шкіпінару.
У Палуніных быў сын. Па словах Валерыя Сяргеевіча, Палунін – малодшы пасля заканчэння Гродзенскага медінстытута працаваў па размеркаванні ў Віцебску.
– Аляксей Васільевіч памёр у 1964 годзе. Я быў на пахаванні. Асабліва запомнілася, што прыехала вялікая дэлегацыя ваеннаслужачых, якія некалі разам з ім ваявалі. Сярод іх былі падпалкоўнікі і палкоўнікі, а на іх форме – ордэны і медалі, – узгадвае Валерый Сяргеевіч.
Мужчына прыгадаў і яшчэ адзін выпадак. Дзесьці ў 1962 годзе яму падчас службы ў арміі давялося наведаць музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны ў Мінску. На адным са стэндаў малады чалавек убачыў на фотаздымку знаёмы твар.
– Гэта быў сябар майго бацькі – Аляксей Васільевіч Палунін. Побач было яшчэ некалькі здымкаў. На адным з іх – яго жонка Надзея Аляксандраўна, – расказвае Валерый Сяргеевіч. – Фотаздымкі былі падпісаны.
З іх даведаўся, што разам са сваёй групай Аляксей Васільевіч партызаніў у Віцебскай вобласці, прыкрываў накірункі Віцебск – Мінск, Віцебск – Вільнюс. Ён падарваў 14 эшалонаў – за гэта атрымаў ордэн Леніна і некалькі медалёў.
Тое, што ў фондах Беларускага дзяржаўнага музея гісторыі Вялікай Айчыннай вайны сапраўды ёсць інфармацыя пра Аляксея Васільевіча Палуніна, пацвердзіла пісьмо дырэктара музея:
«У фондах Беларускага дзяржаўнага музея гісторыі Вялікай Айчыннай вайны захоўваецца фотаздымак Аляксея Васільевіча Палуніна, які паступіў у музей у 1957 годзе з экспедыцыі супрацоўнікаў музея ў былую Маладзечненскую вобласць, з наступным запісам: «Аляксей Васільевіч Палунін – камандзір дыверсіённай групы партызанскай брыгады Пруднікава Віцебскай вобласці». Іншая інфармацыя пра ветэрана, на жаль, у музеі адсутнічае».
Дарэчы, на сайце «Памяць народа» (https://pamyat-naroda.ru) пры пазначэнні прозвішча Палунін можна знайсці ажно тры архіўныя запісы. Першы сведчыць, што Аляксей Васільевіч прапаў без звестак. У яшчэ двух – указаны розныя месцы нараджэння Аляксея Васільевіча, затое і ў адным, і ў другім дакументах пазначана, што Палунін узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны другой ступені.
Цікавым падаўся і яшчэ адзін факт. На сайце «Жди меня» з 2010 года Аляксея Васільевіча Палуніна шукае яго ўнучка. Але той гэта Палунін, пра якога расказаў Валерый Блахін, ці іншы чалавек, высветліць пакуль не ўдалося.
У тэксце пісьма на сайце «Жди меня» ўпамінаецца і Астравецкі раён.
«Дедушка был награждён орденом Ленина и медалью «Партизану Отечественной войны» 1 степени. У нас даже есть письмо от 19.12.89 5д-89 от и.о. пом. прокурора Островецкого района в Белоруссии В.А. Железинского, в котором сказано, что дедушка действительно был награждён».
…Партызаны Надзея Аляксандраўна і Аляксей Васільевіч Палуніны пахаваны ў Астраўцы. Іх магілы, на якіх стаяць помнікі з чырвонымі зорачкамі, даглядае Валерый Блахін.
– Мае бацькі пахаваны побач. Таму, калі прыходжу да іх, заглядваю і да Палуніных, – гаворыць мужчына. – Вельмі спадзяюся, што гэтых людзей яшчэ помняць на Астравеччыне і змогуць расказаць пра іх крыху больш.
Подписывайтесь на телеграм-канал «Гродно Медиа Group» по короткой ссылке t.me/GrodnoMediaGroup.
Телеграм-канал «Гродно Медиа Group» – это ежедневные новости районов Гродненской области и города Гродно.
