Гісторыя аднаго фотаздымка
10:57 / 04.05.2019
Аказалася, што на старым фотаздымку была яе свякроўка – Людміла Русецкая, у дзявоцтве – Пелюхава. Але найбольш зацікавіла, што яна ў канцы 40-х – пачатку 50-х гадоў працавала ў друкарні ў Астраўцы – і фотаздымак мог быць зроблены менавіта ў тыя гады. Значыць, на ім – калектыў астравецкай рэдакцыі і друкарні?!
Гэта быў адзін з тых момантаў, калі хацелася ўсклікнуць словамі героя аповесці Васіля Быкава «Жураўліны крык» «Эх, позна-позна і так рана-рана!»…
Яна друкавала раёнку
…Бабулю Люду – так мы называлі Людмілу Мяфодзьеўну Русецкую – я ведала з дзяцінства. У школьныя гады не раз праводзіла канікулы ў яе ў Вільнюсе са стрыечнымі сястрой і братам. Толькі ні разу не даводзілася чуць, што яна нейкім чынам магла быць звязана з Астраўцом і тым больш з раённай газетай.
Людміла Мяфодзьеўна Русецкая
Што ж, хоць і позна – Людміла Мяфодзьеўна 22 гады таму адышла ў лепшы свет, – але паспрабую выправіць тую недаравальную памылку.
Людміла нарадзілася ў шматдзетнай сям’і ў вёсцы Каверзіна Гарадоцкага раёна Віцебскай вобласці ў 1930 годзе. Яшчэ да вайны пайшла ў школу – праўда, скончыла яе толькі пасля вызвалення Беларусі.
Яе родны брат Васіль Пелюхаў падчас Вялікай Айчыннай ваяваў у партызанскай брыгадзе імя К.Я. Варашылава. Пасля вызвалення нашага раёна ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў ён застаўся на Астравеччыне.
– Свякроў расказвала, што пасля вайны брат забраў яе ў менш пацярпелую ад немцаў заходнюю Беларусь, – успамінае нявестка Людмілы Мяфодзьеўны Генуэфа Русецкая. – Было гэта прыкладна ў 1947 годзе.
Дзяўчына ўладкавалася на працу ў Астравецкую друкарню, дзе выходзіла раённая газета (нагадаем: першы нумар «Бальшавіцкага арганізатара», папярэдніка сённяшняй «Астравецкай праўды», выйшаў 29 мая 1941 года. А пасля вайны выпуск газеты аднавіўся).
Працуючы ў рэдакцыі, Людміла Мяфодзьеўна пазнаёмілася з будучым мужам – варнянскім хлопцам Рышардам Русецкім. Ён працаваў фельд’егерам і ў рэдакцыі і друкарні быў частым госцем. Тут маладыя людзі ўпершыню перакінуліся позіркамі і словамі. А праз нейкі час Людміла стала Русецкай.
Муж Людмілы Русецкай – Рышард (злева)
– Здаецца, да замужжа маці жыла ў Філіпанах – чамусьці ў маёй памяці адклалася назва гэтай вёскі, – расказвае Яўген Русецкі, сын Людмілы і Рышарда. – А пасля таго, як бацькі зарэгістравалі шлюб, пераехалі ў Варняны – жылі ў доме сям’і майго бацькі.
Гэтыя звесткі пацвярджае і гаспадарчая кніга за 1952-1954 гады, якая захоўваецца ў архіве Варнянскага сельсавета, дзе ўказана, што Людміла з’яўляецца нявесткай Ігната Міхайлавіча і Марыі Вікенцьеўны Русецкіх і жонкай іх сына Рышарда. А месцам працы абодвух малодшых Русецкіх у гэты перыяд з’яўляецца Варнянская МТС.
Месцам жыхарства сям’і Рышарда і Людмілы Русецкіх на 15 чэрвеня 1953 года – на той час у іх ужо быў старэйшы сын Аляксандр – указана сядзіба Дубнікі. Згодна з гаспадарчай кнігай, Рышард Ігнатавіч Русецкі на той час з’яўляўся сакратаром Варнянскага палітаддзела, а Людміла Мяфодзьеўна ўжо працавала наборшчыцай у Варнянскай рэдакцыі.
Сведчаннем таму, што ў Варнянах была рэдакцыя і адпаведна выпускалася газета «Сацыялістычная вёска» – хутчэй за ўсё рэдакцыя размяшчалася пры Варнянскай машынна-трактарнай станцыі – з’яўляецца асабісты лісток па ўліку кадраў на Людмілу Сяргееўну Даўляш, якая на Астравеччыну прыехала са Старых Дарог, дзе працавала ў раённай газеце «За Савецкую Радзіму». Да таго, як уладкавацца на працу ў «Сталінскую праўду» – такую назву насіла ў той час раёнка, – Людміла Сяргееўна таксама працавала ў варнянскай газеце.
Русецкія на Астравеччыне доўга не затрымаліся. У той жа гаспадарчай кнізе па Варнянскім сельсавеце зроблены запіс аб выездзе сям’і ў Літву – верагодна гэта адбылося ў 1954 годзе.
У Вільнюсе Людміла Мяфодзьеўна таксама нейкі час працавала ў друкарні. Але ў 1976 годзе яна атрымала інваліднасць – пасля аперацыі на пазваночніку не змагла ўстаць на ногі. Але навучылася хадзіць на мыліцах і спраўлялася з усёй хатняй работай, дапамагала гадаваць унукаў і ніколі не скардзілася на свой лёс.
У Астраўцы Русецкія бывалі, калі прыязджалі да бацькоў у Варняны. У Вільнюсе ў Людмілы і Рышарда нарадзіўся яшчэ адзін сын – менавіта малодшы Яўген ажаніўся з дзяўчынай з Гудагая. І пасля распаду Савецкага Саюза яго сям’я пераехала на Астравеччыну. Людміла з сынам, нявесткай і ўнукамі зноў вярнулася на сваю другую радзіму.
…На той час мяне, спачатку школьніцу-падлетка, а потым ужо і студэнтку, больш цікавіла рукадзелле, якім у вольны час займалася баба Люда. Як прыгожа яна вязала! Такіх свэтраў і касцюмаў, звязаных яе залатымі рукамі, не было ні ў каго! Варта было прынесці ёй карцінку з моднага замежнага часопіса – і праз некалькі дзён атрымаеш у падарунак прыгожую кофтачку ці спаднічку!
Хто на фота
На старым фотаздымку, зробленым у перыяд з 1947 па 1952 гады, 12 чалавек. Хто яны, гэтыя людзі?
Першая справа, як ужо высветлілася, – Людміла Пелюхава.
– А вось першы злева – гэта Іван Странчанка, – расказвае мая цётка. – У дзяцінстве наша хата і хата яго брата стаялі побач. Помню, Іван Сафонавіч часта наведваўся да яго ў госці. Здзіўляла, што на рукавах яго пінжака былі нарукаўнікі, каб не замусольваліся ад пастаяннага шоргання па стале. Суседзі расказвалі, што ён працаваў бухгалтарам, а потым – карэктарам у раённай газеце – тады яна называлася «Сталінская праўда».
У фотаальбоме сям’і Русецкіх захавалася яшчэ некалькі фотаздымкаў Людмілы Мяфодзьеўны, дзе яна сядзіць з нейкай дзяўчынай. На адным з іх надпіс «Маёй сяброўцы Нэлачцы». Магчыма, гэта Нэлі Вікенцьеўна Казакевіч (чацвёртая злева), якую ў артыкуле «Яны пісалі гісторыю», падрыхтаваным да 70-годдзя «Астравецкай праўды», згадвае Таісія Сямёнаўна Сямёнава.
Людміла Мяфодзьеўна з сяброўкай Нэлі
Мы ведаем, што побач з Нэлі – Ганна Леановіч (трэцяя злева) – паводле архіўных сведчанняў, яна была наборшчыцай.
Хто астатнія восем чалавек на здымку, для нас пакуль што загадка. Але, магчыма, на Астравеччыне яшчэ жывуць людзі, якія дапамогуць нам яе разгадаць. Адгукніцеся!
