Жыццё і лёс шматдзетнай маці, якая нарадзіла і выхавала шасцёра дзяцей
07:32 / 30.04.2019
Шмат гадоў мы жывём з ёй у адной вёсцы, але як склалася яе жыццё, як яна прайшла па яго сцяжынках-пуцявінках, я ведала мала. Тарэса Станіславаўна Ляховіч нарадзіла і выгадавала шасцёра дзяцей – ужо адно гэта выклікае вялікую павагу.
За кубкам кавы, успамінаючы розныя падзеі жыцця, мы правялі амаль чатыры гадзіны.
Сцяжынкамі маленства і дзяцінства
У невялікай прыгожай вёсачцы Кярняны ў сям’і Станіслава Вікенцьевіча і Яніны Міхайлаўны Юркойцяў нарадзіліся дзве дачушкі. Старэйшую назвалі Тарэскай, малодшую – Лёньцечкай. Дзяўчынкі раслі жвавымі, дапытлівымі, працавітымі. Колькі сцежачак пратапталі іх ножкі, пасучы гусей ля става, бегаючы ў ройсты за ягадамі і грыбамі, а ў беразняк – за арэхамі!
1952 год. Бацька, маці і маленькая Тарэска
У школу яны ішлі з радасцю, каб сустрэцца з сябрамі, любімай настаўніцай Таццянай Паўлаўнай Падгол, паспяваць, патанцаваць. У пачатковых класах Тарэска вучылася з выхаванцамі дзіцячага дома. Яна спачувала ім, часам прыводзіла іх дамоў, каб чым-небудзь пачаставаць.Найлепшым сябрам дзяўчынкі быў тата, яму можна было даверыць свае дзіцячыя, а потым і дзявочыя таямніцы. Мама была строгай і патрабавальнай, і дзеці слухаліся яе, баючыся зарабіць віткай ці крапівой.
Час ішоў, дзяўчаты падрасталі, з акцябратаў перайшлі ў піянеры, потым сталі камсамолкамі. Яны ганарыліся сваімі маці і бацькам, які прайшоў дарогамі Вялікай Айчыннай вайны і часам расказваў ім аб перажытым.
Вучылася дзяўчынцы лёгка, асабліва любіла матэматыку, якую выкладаў вядомы ў раёне настаўнік Іван Іосіфавіч Кардзіс. Калі прыйшлося выбіраць прафесію, Тарэса вырашыла, што будзе бухгалтарам. Бацька, які скончыў усяго тры класы, адобрыў выбар дачкі. Маці, якая ўмела толькі распісацца, – таксама.
Пара сталення і кахання
Гады вучобы ў Ашмянскім тэхнікуме сталі гадамі спасціжэння прафесіі, стараннай вучобы і сталення. Малодшая сястра Тарэсы пайшла ў Іллянскі саўгас-тэхнікум – і іх шляхі разышліся.
Пасля тэхнікума лёс прывёў маладога спецыяліста Тарэсу Юркойць у вёску Жукойні, дзе яна стала працаваць бухгалтарам. Маладую актыўную дзяўчыну заўважылі і выбралі сакратаром калгаснай камсамольскай арганізацыі. Сярод моладзі яна карысталася аўтарытэтам, бо была завадатарам цікавых і карысных спраў. Праз некаторы час яе ўзнагародзілі паездкай у Венгрыю – новыя ўражанні ад цікавых незабыўных сустрэч доўга сагравалі дзяўчыну.
Тарэса Ляховіч, 1971 год
Аднойчы, бегучы на працу, яна заўважыла прыгожага хлопца ў вайсковай форме: «Нічога такі, – пранеслася ў галаве. – Цікава, чый ён?»
Неўзабаве моладзь сабралася на вяселле ў Белую Ваду, дзе Тарэса зноў сустрэлася з хлопцам, які правёў яе дамоў пасля гуляння. Яны сталі сустракацца.
Пеця, так звалі хлопца, уладкаваўся на працу ў Вільні. Праз некаторы час туды ж пераехала і Тарэса – яны распісаліся і сталі жыць у згодзе і каханні.
Час суровых выпрабаванняў
Сямейнае жыццё Тарэса ладзіла з радасцю і дабрынёй, хацела, каб яе дзіцятка, якога яна чакала, жыло ў любові. Але надышла для Тарэсы пара выпрабаванняў, горычы і пакут. І пачалося гэта з нараджэння першынца Валерыя.
Тры дні жанчына не магла разрадзіцца. Нарэшце, хлопчык з’явіўся на свет, але быў вельмі кволым. Маладая маці вырашыла, што яе дзіця павінна стаць моцным, вынослівым і стойкім – і праз некаторы час Валера, які не трымаў галоўку і не садзіўся, ужо тэпаў па пакоях. А потым і ў школу пайшоў разам са сваімі аднагодкамі…
За Валерыем у Тарэсы нарадзіўся крэпенькі і дужы Яраслаў, але…
На мяжы жыцця і смерці
Тарэса з дзеткамі і мужам пераехалі ў Варняны, жылі з бацькамі, потым засяліліся ў сваё жыллё.
Пеця стаў працаваць трактарыстам і цэлымі днямі прападаў на рабоце. І дзеці, і гаспадарка – немалая па тым часе – ляглі на плечы маладой жанчыны. Хутка яна стала прыкмячаць, што ёй не хочацца есці, навальвалася страшэнная слабасць: не падымаліся рукі, не слухаліся ногі. Маці забіла трывогу – і яе сястра, цётка Рэня, уладкавала Тарэсу ў Віленскую бальніцу. Але лепш не станавілася.
Аднойчы вечарам, трымаючыся за сцены, Тарэса выйшла ў бальнічны калідор і пачула размову, што ў яе анкалогія. Жанчына вярнулася ў палату, упала на ложак і цэлую ноч праплакала.
Назаўтра яна кінулася да ўрача: «Доктар, у мяне двое дзетак, дапамажыце яшчэ трохі пажыць». Ён сумна глянуў на яе і, развёўшы рукамі, адказаў: «Гэта залежыць толькі ад Бога і ад вас».
З тым яе і выпісалі дадому. Стрыечная сястра Яня Сянюць дапамагла Тарэсе навесці дома парадак, паўшчувала Пятра, паплакала з ёй і пайшла дадому. Трэба было неяк рухацца, нават калі не было сілы. Тарэса перайшла з калгаса ў кніжны магазін прадаўцом. Хадзіла на працу ні жывая ні мёртвая.
Дазналася пра яе бяду сяброўка, кярнянская дзяўчына, якая жыла ў Вільнюсе, – Марыя Дрэма. Яна прывезла лекі і параіла заняцца сваім здароўем.
Барацьба
І Тарэса стала ратаваць сябе сама. У адной з кніг жанчына вычытала пра лекавыя ўласцівасці трыпутніка: капала расліну, перакручвала, выціскала і піла яго сок раніцай і ўвечары.
Праз некалькі месяцаў Тарэса заўважыла, што ежа стала прыносіць задавальненне, змяніўся колер твару – стаў свяжэйшы і ружавейшы, акруглілася фігура...
Да таго часу яна выпіла мо літраў 10 соку. Смерць адступіла, а жыццё набірала новы тэмп. Неўзабаве жанчына зацяжарыла.
Пеця – так назвалі сыночка – нарадзіўся тоўсценькім і бухмаценькім. З ім не было клопатаў: рос здаровым і спрытным. Следам з’явілася доўгачаканая прыгажуня Насцечка. Пасля на свет прыйшоў Паўлік.
З яго нараджэннем у дом прыйшлі неспакой і слёзы. Толькі ў год хлопчык стаў сядзець, у тры – хадзіць. А потым маці заўважыла, што яе старэйшыя дзеці сталі грэбаваць Паўлікам. Сур’ёзная размова маці з дзецьмі дала вынік – і адносіны ў сям’і змяніліся. Жыццё зноў стала наладжвацца: старэйшыя, Валера і Яраслаў, дапамагалі падымаць меншых, вадзілі ў садок, прыглядвалі за імі ў вольны час.
Выратаванне
Сямейная каманда, аб’яднаная матчынай любоўю, жыла ў радасці і шчасці. Пакуль у 40 гадоў Тарэса зноў не аказалася на мяжы паміж жыццём і смерцю. Яна зноў зацяжарыла – урачы сказалі, што будуць двайняты. Прымаў роды Аляксандр Пятровіч Апалінскі, урач вядомы на ўсю Гродзенскую вобласць гінеколаг.
– Я паспакайнела, але напярэдадні родаў пачула, як доктар гаварыў акушэркам: «Каго будзем ратаваць? У маці з сэрцам няважна, доўга не вытрымае і дзіцятка можа загінуць. Кесарава рабіць нельга!» У вачах усё паплыло… Прыйшла да сябе, а доктар трымае на руках белабрысенькага хлопчыка… Шлёпнуў яго па попцы, а той як закрычыць! – усміхаецца Тарэса Станіславаўна.
Хлопчыка назвалі Саша – у гонар доктара, што ўратаваў яго і маці.
Любімец сям’і
Саша рос добрым і паслухмяным хлопцам, сябраваў з братамі і сястрой. У 6 класе сур’ёзна заняўся спортам, а ў 8-м па рэкамендацыі трэнера Андрэя Блашкевіча паступіў у школу Алімпійскага рэзерву.
Тарэсе Станіславаўне не хацелася адпраўляць сына ў далёкі свет, але, калі пазнаёмілася з яго трэнерам Станіславам Шапечкам, убачыла цудоўныя ўмовы для жыцця і вучобы, адпусціла.
Ражаство. Саша ўперадзе. Пеця за маці справа. Паўлік ля елкі.
Хто ж тады ведаў, што яе Сашу ў спорце чакае вялікая работа па спасціжэнні сябе і сваіх магчымасцей – паездкі на спартыўныя спаборніцтвы ў Расію і Літву, Англію і Польшу, Германію, Латвію, Украіну.
Найбольшае ўражанне пакінулі Алімпійскія гульні ў Бразіліі. Аляксандр Ляховіч выступаў на дыстанцыі 20 кіламетраў па спартыўнай хадзьбе і заняў 21 месца з 64. Гэта была вялікая ўдача не толькі яго, але і ўсёй яго сям’і. Са сваіх паездак хлопец заўсёды прывозіць маці падарункі і свае фотаздымкі.
У вялікім пакоі матчынага дома адна сцяна цалкам упрыгожана медалямі Аляксандра. Побач на невялікім століку стаяць яго пераможныя спартыўныя кубкі. Я з цікавасцю разглядваю гэтае багацце – ніколі не бачыла столькі ўзнагарод – і слухаю каментарыі Тарэсы:
– Саша ў нашай сям’і самы малодшы, але для ўсіх нас ён першы памочнік. Мяркуйце самі: калі з Валерам здарылася бяда – ён выпаў з чацвёртага паверха, – Саша дапамог паставіць яго на ногі. Потым у мяне сталі балець ногі, хадзіла, пакуль магла, на мыліцы ўстала, а затым зусім злягла: ні агарод апалоць, ні карову падаіць – усё хлопцы самі рабілі. А Саша завёз мяне да сваіх дактароў – я хаджу і ўсе магу рабіць.
– Беды збліжаюць сям’ю, робяць яе мацнейшай, – працягвае Тарэса Станіславаўна. – Так было, калі памёр муж. Дзеці моцна шкадавалі і перажывалі за яго. І цяпер, калі збіраюцца на святы, заўсёды ўспамінаюць яго з цеплынёй.
Багацце маці
Я разглядваю партрэты ў зале Тарэсы: на адной сцяне – яе дзяцей, на другой – унукаў.
Тарэса Станіславаўна (у цэнтры) на вяселлі ў дачкі Настпчкі
– Самае вялікае багацце, што я нажыла за гэты час, – гэта мае дзеці. Яны роўныя ў маёй любові. З самага маленства я вучыла іх нічога і ніколі не браць чужога, думаць пра тое, чым можа закончыцца кожны іх учынак. І яны мяне не падвялі, выраслі добрымі, сумленнымі і працавітымі людзьмі. Кожны мае сям’ю, свой кут і працу. Пры мне толькі Паўлік. І сваіх нявестак я люблю: яны добрыя, ласкавыя, таленавітыя. Упэўнена, ад жонак у сям’і многае залежыць. Маю дзевяць унукаў – калі яны прыязджаюць, то дазваляю ім рабіць усё, што ім хочацца, і радуюся, калі ў хаце чую іх смех і спевы. Значыць, усё ў парадку.
Я слухаю сваю субяседніцу і заўважаю пра сябе, што беларуская прымаўка «Малы залатнік, ды дарагі» – пра яе. Менавіта дзякуючы такім залатнікам, працавітым, сціплым і стойкім жанчынам, умацоўвалася наша родная Астравеччына, багацела і квітнела Беларусь.
Сёлета Тарэса Станіславаўна Ляховіч адзначыла 70-годдзе, але яна выглядае шмат маладзей, бо радуецца свету і жыццю і любіць усё, што Бог пасылае ёй.
Здароўя вам, шаноўная Тарэса Станіславаўна, і радасці. Цяпла ад сваіх родных і блізкіх.
– Я малюся за ўсіх сваіх дзяцей і ўнукаў, каб яны былі здаровыя, каб у іх сем’ях не было бед, каб парадак, любоў і спакой сагравалі іх дзетак – маіх унукаў. Часам звяртаюся да майго бацькі і прашу з нябёс у яго дапамогі – мне верыцца, што ён мяне і цяпер ахоўвае і дапамагае. Жыву ў дружбе з суседзямі, з сястрой і мамай, якой ужо 96 гадоў. І лічу сябе шчаслівым чалавекам, нягледзячы на ўсе беды і выпрабаванні, што мне выпалі.
Людміла КУХАРЭВІЧ
