Шлях у вялікую журналістыку Пётр Суткаленка пачынаў у Астраўцы
13:38 / 05.07.2021
З першых дзён вайны Пётр Андрэевіч адправіўся на фронт – і прайшоў яе доўгія вёрсты пехацінцам да апошняга дня. Неаднойчы быў паранены. Адзначаны медалямі «За адвагу», «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.» і шэрагам іншых дзяржаўных узнагарод.
Жонка і дачушка таксама вытрымалі нямала выпрабаванняў: хаваючыся ад немцаў, пайшлі ў лес да партызанаў, перажылі там голад, холад, смяротную небяспеку.
Лёс быў літасцівы да Пятра і Марыі Суткаленкаў: яны ацалелі ў вайну, сям’я ўз’ядналася пасля Перамогі. Пятра Андрэевіча накіравалі ў Астравец – як было запісана ў камандзіровачным пасведчанні, «Для аднаўлення савецкай улады». Верагодна, гэта адбылося ў 1947 годзе – з таго часу на старонках «Сталінскай праўды» сталі з’яўляцца першыя публікацыі П. Суткаленкі. Хоць працаваў ён спачатку ў райкаме партыі. Яшчэ адно ўскоснае пацвярджэнне таму: дачка Валя нарадзілася ў Суткаленкаў у 1947 годзе ў Астраўцы.
Пётр Андрэевіч, Марыя Якаўлеўна, Роза і Валянціна ў Астраўцы
Пётр Андрэевіч быў не толькі ініцыятыўным, энергічным кіраўніком, генератарам ідэй – пра гэта ўспамінаюць тыя, хто працаваў з ім у больш познія часы, але і цудоўным журналістам. І хоць тады рэдактар, як правіла, не падпісваў свае матэрыялы ўласным прозвішчам, а псеўданімам ці ўвогуле яны друкаваліся ананімна, адметны стыль Суткаленкі ўгадваецца ў многіх публікацыях.
Да прыкладу, у №45 за 5 чэрвеня 1949 года ў артыкуле «Будзем надзеяцца…» невядомы аўтар за подпісам «Рэдакцыя» ў пух і прах разбівае старшыню Варнянскага сельсавета Мажэйку, паддаючы «перчыку» з’едлівай сатырай. «Вы пішаце, што Мажэйка сістэматычна п’янствуе. Не, гэта не так. Калі сёння ён выпівае літр, а заўтра – два, калі сёння ён напіваецца раніцай, а заўтра – вечарам, дык якая ж тут сістэма? Гэта ўжо не сістэма, а бессістэмнае, сплашное п’янства» – іранізуе журналіст.
Пасляваеннае жыццё ў Астраўцы было неспакойным: у Заходняй Беларусі гаспадарылі бандыты – Марыя Якаўлеўна кожны раз праводзіла мужа ў камандзіроўку, як на вайну, – не магла супакоіцца да таго часу, пакуль не вернецца. Дарэчы, яна таксама працавала ў рэдакцыі «Сталінскай праўды» – друкаром.
Калектыў рэдакцыі «Сталінскай праўды», 1949 год.
Сядзяць: крайні злева рэдактар Пётр Суткаленка, побач яго жонка Марыя, крайні справа, хутчэй за ўсё, – адказны сакратар Яўген Барысёнак.
Стаяць: крайні злева Іван Странчанка, трэцяя злева Ганна Леановіч, чацвёртая злева Нэлі Казакевіч, крайняя справа Людміла Пелюхава.
З матэрыялаў выдадзенай у 2020 годзе кнігі «В объективе времени. Журналистика Гродненщины» мы даведаліся, што ў сярэдзіне 50-х Пётр Андрэевіч працаваў адказным рэдактарам гродзенскай раённай газеты «За Советскую Родину» – захавалася нават яго пасведчанне.
Пра тое, з-за чаго Пётр Андрэевіч пакінуў пасаду адказнага рэдактара гродзенскай «раёнкі», у кнізе Алены Берасневай «В печать!» расказвае са слоў былога рэдактара «Гродзенскай праўды» Андрэя Коласа выбітны журналіст свайго часу Аляксандр Акулік.
У тыя гады адказныя рэдактары былі членамі бюро райкама партыі. Здарылася трагічная сітуацыя, у якой быў замешаны першы сакратар райкама. Абкам абышоўся з партыйным кіраўніком крута, пакараў па ўсёй строгасці – а члены бюро палічылі пакаранне занадта жорсткім і паспрабавалі абараніць свайго кіраўніка ў Маскве, напісалі ліст у ЦК КПСС. Гэта «вальнадумства» дорага каштавала «падпісантам» таго звароту: яны атрымалі партыйныя спагнанні. А Пятра Суткаленку, як завадатара, знялі з работы і перавялі ў «Гродзенскую праўду» радавым літаратурным работнікам – літрабам як жартам называлі такую пасаду журналісты. Гэты ўчынак характарызуе Пятра Андрэевіча як чалавека смелага, бескампраміснага, сумленнага.
Характарыстыку дапаўняе ўсё той жа Аляксандр Акулік, расказваючы пра першую сустрэчу з будучым цесцем, якога ён называе сваім добрым геніем. Ён, студэнт факультэта журналістыкі, прыехаў на практыку ў «Гродзенскую праўду». «Заходжу ў сельгасаддзел, а насустрач моцны такі мужык у ваеннай гімнасцёрцы сталінскага пакрою, галіфэ і хромавых ботах. Працягвае руку: «Пеця». Я сумеўся: неяк не па ўзросце, субардынацыя ўсё ж такі. А ён тлумачыць: «Ты – «літраб», я – «літраб», так што давай на роўных», – успамінае Аляксандр Канстанцінавіч.
Дачка Пятра Андрэевіча Суткаленкі Валянціна часта заходзіла да бацькі на работу – там і пазнаёмілася з яго маладым калегам, прыгажуном і разумнікам Аляксандрам Акулікам. І хоць Валянціна Пятроўна стала ўрачом-хірургам, кандыдатам медыцынскіх навук, дзякуючы Аляксандру Канстанцінавічу, журналісцкая дынастыя Суткаленкаў-Акулікаў не перапынілася: унучка Пятра Андрэевіча Марыя Маісеева-Акулік закончыла факультэт журналістыкі Белдзяржуніверсітэта і цяпер там працуе.
Пётр Андрэевіч нядоўга быў «літрабам»: неўзабаве ён узначаліў аддзел сельскай гаспадаркі абласной газеты, а затым яго прызначылі намеснікам галоўнага рэдактара. З легендарнымі рэдактарам «Гродзенскай праўды» Георгіем Лысовым і яго намеснікам Андрэем Коласам яны на ўсё жыццё засталіся добрымі сябрамі.
Пасля Гродна Пётр Суткаленка пераехаў у Мінск. Дваццаць гадоў, да выхаду на пенсію, ён працаваў загадчыкам аддзела партыйнага жыцця ў газеце «Советская Белоруссия». Быў выбітным публіцыстам свайго часу, часта друкаваўся ў газеце «Правда», на яго артыкулах вучылі студэнтаў журфака. За працу ўзнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны». У 1982 годзе яму прысвоена званне «Заслужаны работнік культуры рэспублікі».
– Бацька быў вельмі добрым, прыстойным, абавязковым чалавекам, заўсёды абараняў людзей, падтрымліваў іх, – успамінае Валянціна Пятроўна. – Калі што абяцаў – абавязкова выконваў. З мамай яны пражылі, што называецца, душа ў душу: ён быў каханым і любячым мужам, бацькам, дзедам. А яшчэ заўзятым грыбніком і, калі выйшаў на пенсію, узорным дачнікам, усё ў іх з мамай было ў парадку, па толку…
Пётр Андрэевіч Суткаленка памёр у 2001 годзе. Пахаваны, як і Мікалай Беркутаў, на Паўночных могілках у Мінску. Здарылася гэта якраз у год 60-годдзя «Астравецкай праўды» – на жаль, тады, шукаючы былых супрацоўнікаў газеты, не змаглі знайсці яго слядоў. Але лепш пазней, чым ніколі… Мы бязмерна рады, што імя аднаго з пасляваенных рэдактараў зойме пачэснае месца ў летапісе «Астравецкай праўды».
Подписывайтесь на телеграм-канал «Островецкая правда» по короткой ссылке https://t.me/ostrovetsby.
Телеграм-канал «Островецкая правда» – всё самое интересное из жизни Островца и Островецкого района.
Подписывайтесь на телеграм-канал «Гродно Медиа Group» по короткой ссылке t.me/GrodnoMediaGroup.
Телеграм-канал «Гродно Медиа Group» – это ежедневные новости районов Гродненской области и города Гродно.
