Новыя звесткі пра Марыянскую Кальварыю ў Дубку
Сёлета споўнілася 90 гадоў, як у нядзелю 26 мая 1929 года на свята Святой Тройцы біскуп Уладзіслаў Бандурскі асвяціў у Дубку капліцу Маці Божай Нястомнай Дапамогі.
Пра гэтую падзею праз тыдзень надрукаваў кароткую абвестку грамадска-палітычны штотыднёвік «Наш прыяцель», адзначыўшы шматлікасць прыбыўшых на ўрачыстасць святароў і вернікаў. Праўда, у сваёй брашуры пра Марыянскую кальварыю ксёндз Рамуальд Дроніч памылкова піша, што капліца была асвечана 29 мая.
Цікавым у публікацыі здаецца той факт, што новазбудаваная капліца адносілася да вёскі Курганы Жодзішкаўскай парафіі. Пісьмовыя крыніцы падаюць іншыя тапонімы гэтага кутка астравецкай зямлі. У час воднага падарожжа 1857 года па Віліі вядомы краязнаўца граф К. Тышкевіч сярод левабярэжных паселішчаў адзначыў двор Дубок, які належаў Пяткевічу. Пазней тут узгадваецца двор Навасёлкі Свяцкевічаў, які адносіўся да Сакалойскай сельскай грамады Варнянскай воласці Віленскага ўезда. У міжваенны час 20 стагоддзя ў Гервяцкай вясковай гміне Віленска-Троцкага павета за гэтым месцам афіцыйна замацоўваецца ранейшая назва – Дубок. Але відаць, што паралельна існавала і неафіцыйная назва, якая нагадвала пра шматлікія старажытныя курганы наваколляў.
Курганская капліца
Вось у такім адметным месцы, як адзначана ў памятным лісце на адкрыццё Курганскай капліцы, «агульнымі намаганнямі і стараннямі кс. Рамуальда Дроніча … пры дапамозе і вялікай ахвярнасці набожных парафіянаў, мясцовай інтэлігенцыі і настаўніцтва», на радасць вернікам была пабудавана святыня. З таго часу набылі моц атуляючыя святыню дубы і елкі, а не так даўно заменены дах надаў ёй новы каларыт.
Узнавіць гісторыю будаўніцтва іншых стацый Кальварыі дапамагае брашура ксяндза Дроніча пад назвай «Памятка з Жодзішак. Сем стацый Маці Божай Смуткуючай», якая была надрукавана 5 снежня 1936 года ў Вільні. На шчасце, знайшлася перавыдадзеная 15 чэрвеня 1937 года кніжка з той жа назвай, дапоўненая аўтарам новымі каштоўнымі звесткамі, што дае магчымасць удакладніць і прасачыць у часе ход пабудовы сакральнага помніка.
Вокладка брашуры 2-га выдання
Першапачаткова думка аб стварэнні стацый сямі смуткаў Маці Божай узнікла ў 1936 годзе. У гэты год на левым пейзажным беразе Віліі, у Ціхай даліне, узнесліся сем драўляных крыжоў. Да іх прымацавалі абразы, намаляваныя прэфектам Свянцянскай гімназіі ксяндзом Баляславам Грамзам на блясе памерам 24 на 50 см. Для Курганскай капліцы святар таксама намаляваў абраз Маці Божай Нястомнай Дапамогі, які, на жаль, не захаваўся. Дарэчы, у гервяцкім касцёле можна ўбачыць абраз «Пакутніцтва св. Станіслава», першапачаткова напісаны ксяндзом Б. Грамзам для алтара капліцы ў Сакалойцях, які захоўваўся там да яе спусташэння ў пасляваенны час.
Абраз аўтарства Б. Грамзы
У 1936 годзе з палявых камянёў быў змураваны грот над крынічкай на беразе Віліі – гэта трэцяя стацыя.
Трэцяя стацыя
Асвячэнне ўсяго новазбудаванага «шляху да Галгофы» адбылося 30 жніўня. У наступным 1937 годзе працягвалася пабудова прыпынкаў. Вясной набыла канчатковы выгляд трэцяя стацыя, якую іншым разам узгадваюць як «Багіня ля крынічкі».
За кароткі тэрмін была ўзведзена мураваная каплічка пад назвай Маці Божая Смуткуючая. Невялікая па памерах святыня з імправізаваным алтаром была вымуравана за кошт сям’і Сідаровіч – аб гэтым нагадвае прымацаваная з левага боку ад уваходу памятная каменная табліца. З правага боку на сцяне пазначаны нумар стацыі лацінскай лічбай VI і ўмацаваны абраз аўтарства ксяндза Грамзы, дзе адлюстравана Марыя, якая прымае цела Езуса, знятае з крыжа. Два намаляваныя на блясе рарытэтныя абразы ўнутры капліцы захаваліся да гэтага часу, але знаходзяцца ў вельмі дрэнным стане.
Шостая стацыя
У першай палове 1937 года была распачата пабудова першай стацыі ў выглядзе маляўнічай брамы. Яе мастацкае рашэнне ў традыцыях самабытнай народнай культуры з непаўторным шыкоўным металічным навершшам і адмысловымі крыжамі пакідае моцнае ўражанне ў наведвальнікаў Кальварыі. І гэтаму ёсць тлумачэнне. Першая стацыя будавалася пад кіраўніцтвам знанага беларускага мастака Пётры Сергіевіча. Як вядома, у 30-я гады мінулага стагоддзя ён шмат пісаў для хрысціянскіх храмаў у суседніх з Кальварыяй мястэчках. У 1934 годзе ён выканаў фрэскавыя размалёўкі з арнаментамі ў сольскім касцёле – сценапіс у Солах стаў самым вялікім цыклам мастака. У 1936 годзе Пётра Сергіевіч упрыгожыў роспісамі купал і часткова сцены смаргонскага касцёла. На наступны год ён жа распісаў скляпенні касцёльных капліц у Жодзішках, пакінуўшы пад адным са сваіх твораў манаграму «P.S.1937».
Першая стацыя
Па просьбе тагачаснага жодзішкаўскага пробашча ксяндза Рамуальда Дроніча мастак далучаецца да завяршэння пабудовы Марыянскай кальварыі ў Дубку. Існуе меркаванне, што Сергіевіч не толькі меў дачыненне да ўзнясення першай стацыі ў выглядзе брамы, але і аздобіў каплічку Маці Божай Смуткуючай. Майстар пейзажа, партрэта і сакральнага жывапісу раскрыў тут яшчэ адзін накірунак свайго таленту.
Таму, наведваючы штогадовыя ліпеньскія ўрачыстасці ў Дубку і проста вандруючы тут па кальварыйскай сцежцы, варта памятаць людзей, дзякуючы якім быў створаны непаўторны і ўнікальны комплекс, што ўзбагаціў нашу духоўную спадчыну.
Уладзімір ПРЫХАЧ