О проекте "Окно в мир" и перспективах сотрудничества с польскими партнёрами говорили в Островце за "круглым столом" во Всемирный день инвалидов

– Зараз увесь хрысціянскі свет знаходзіцца ў чаканні Божага нараджэння. У дні каляднага посту каталіцкі Касцёл і праваслаўная Царква заклікаюць людзей рабіць дабро, дапамагаць тым, каму цяжэй, чым нам, хто мае патрэбу ў гэтай дапамозе. Прыемна адзначыць, што не знаходзіцца ўбаку ад гэтай сусветнай тэндэнцыі і наша Астравеччына. Стала ўжо традыцыяй у час Адвэнту праводзіць у раёне дабрачынны канцэрт, увесь збор ад якога ідзе на дапамогу дзецям-інвалідам.

А сёння мы сабраліся за гэтым “круглым сталом”, каб падвесці вынікі дабрачыннага праекта, які рэалізаваў тэрытарыяльны цэнтр сацыяльнай дапамогі насельніцтву пры спонсарскай падтрымцы Міністэрства замежных спраў Рэспублікі Польшча. І мы вельмі рады, што ў гэтай размове прымае ўдзел Саветнік пасла Рэспублікі Польшча Павел Ёса – гэта дае нам магчымасць асабіста падзякаваць яму за дапамогу ў рэалізацыі гэтага праекта.

Хоць больш падрабязна пра тое, што было зроблена, раскажа, я думаю, Святлана Казіміраўна.

– Дзякуючы нашай любімай “Астравецкай праўдзе”, якая падрабязна асвятляла ўсе этапы рэалізацыі праекта, ужо, напэўна, усе ў нашым раёне ведаюць, што раённы цэнтр тэрытарыяльнага абслугоўвання насельніцтва атрымаў ад Пасольства Рэспублікі Польшча ў Рэспубліцы Беларусь гранд у памеры 19 200 еўра на рэалізацыю праекта “Акно ў свет”. Гэты праект быў накіраваны на сацыяльную рэабілітацыю маладых людзей з абмежаванымі магчымасцямі з нашага раёна. Асноўныя задачы, якія мы ставілі перад сабой, – гэта забеспячэнне сродкамі рэабілітацыі дзяцей і маладых людзей з абмежаванымі магчымасцямі, павышэнне якасці жыцця маладых інвалідаў, арганізацыя іх працоўнай дзейнасці і пашырэнне сацыяльных і культурных сувязей.

Дзякуючы польскай дапамозе, у рамках рэалізацыі гэтага праекта мы змаглі набыць сродкі рэабілітацыі: многафункцыянальныя медыцынскія ложкі, якія дапамагаюць маладым інвалідам самастойна сябе абслугоўваць, а таксама інвалідныя крэслы, крэслы для дзяцей з цэрэбральным паралічом, супрацьпролежневыя сістэмы, хадуны, ралятары і іншыя неабходныя для паляпшэння якасці жыцця інвалідаў прыстасаванні.

Акрамя таго, мы набылі неабходнае абсталяванне і матэрыялы і прайшлі навучанне для арганізацыі вытворчасці свечак – як дэкаратыўных, так і царкоўных. Збылася наша даўняя мара: маладыя людзі з абмежаванымі магчымасцямі, якія па медыцынскіх паказаннях не маюць магчымасці працаваць побач са здаровымі, тут змогуць рэалізаваць сябе і нават зарабіць нейкія грошы – вы не ўяўляеце, наколькі гэта важна для іх! Арганізацыя такой вытворчасці – наша даўняя мара, і нават не верыцца, што сёння яна ўжо амаль збылася.

Дзякуючы польскай дапамозе, мы змаглі ажыццявіць яшчэ адну сваю запаветную мару: набылі камплект гукавой апаратуры з мікрафонамі, ноутбукам, мультымедыйным праектарам. Выхаванцы нашага цэнтра вельмі любяць спяваць, танцаваць, удзельнічаць у розных тэатралізаваных пастаноўках – усё гэта дапамагае зрабіць іх жыццё больш яркім, змястоўным, дапамагае ім разняволіцца, стаць больш адкрытымі.

І сёння мне цяжка падабраць словы, каб выказаць спадару консулу нашу ўдзячнасць за дапамогу ў рэалізацыі гэтага праекта! Мы вельмі спадзяемся, што наша супрацоўніцтва прадоўжыцца – у нас яшчэ вельмі шмат цікавых ідэй і задум.

– Думаю, што змястоўнае і падрабязнае выступленне Святланы дапамагло зразумеюць, што ўдалося зрабіць тэрытарыяльнаму цэнтру дзякуючы польскай дапамозе. Я таксама хачу выказаць словы ўдзячнасці ў адрас Міністэрства замежных спраў Рэспублікі Польшча, пасольства Рэспублікі Польшча ў Рэспубліцы Беларусь і асабіста спадара Паўла Ёсы за дапамогу ў рэалізацыі гэтага праекта.

– Хацелася б пацікавіцца ў спадара консула: чаму быў выбраны менавіта наш праект? Мне здаецца, што заявак вы атрымалі нямала…

– Так, сапраўды. Наша праграма называецца “Польская дапамога”, яна дзейнічае не першы год, і штогод да нас паступае шмат заявак на прадстаўленне матэрыяльнай дапамогі. А праект, распрацаваны Астравецкім тэрытарыяльным цэнтрам сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва, падкупіў тым, што дапамогу прасілі на ажыццяўленне вельмі карысных і патрэбных спраў. Адбіраючы заяўкі, мы заўсёды імкнёмся, каб выдзеленыя сродкі давалі нейкі штуршок для руху наперад. У гэтым канкрэтным выпадку – так, для сем’яў, што выхоўваюць дзяцей-інвалідаў, вялікае значэнне маюць выдзеленыя ім сродкі рэабілітацыі, бо гэта значна аблегчыла іх жыццё. А для тых маладых інвалідаў, якія могуць адаптавацца ў грамадстве – варта ім крышачку дапамагчы – яшчэ большае значэнне мае абсталяванне для вытворчасці свечак: яны змогуць асвоіць нейкую спецыяльнасць, нечаму навучыцца, урэшце, зарабіць нейкія, хай сабе і невялікія, грошы.

Ну а другім аргументам, які прымусіў нас з многіх праектаў выбраць менавіта гэты, стала тое, што ён быў вельмі прафесійна падрыхтаваны. І, як паказаў час, рэалізаваны на такім жа найвышэйшым прафесійным узроўні. Нам было вельмі прыемна працаваць з прафесіяналамі такога ўзроўню. І я, як і Святлана Казіміраўна, вельмі спадзяюся, што наша супрацоўніцтва будзе прадоўжана, таму што ёсць новыя цікавыя ідэі – і на наступны год, і на больш аддаленую перспектыву.

– Сёння ў нашай размове за “круглым сталом” прымаюць удзел мамы, якія атрымалі гэтую самую польскую дапамогу. Хацелася б пачуць іх меркаванне, прычым па двуадзіным пытанні. Першае: ці спатрэбілася ім гэтая дапамога, атрыманая ў рамках рэалізацыі праекта, наколькі яна дапамагла ім самім і іх дзецям? А, па-другое, хочацца ведаць, у чым яшчэ яны маюць патрэбу? Бо вельмі часта атрымліваецца так, што людзі і хацелі б дапамагчы, ды не ведаюць, каму і чым. А сем’і, у якіх выхоўваюцца хворыя дзеці, жывуць са сваім горам, змагаюцца з ім сам-насам, і ім здаецца, што нікому яны непатрэбны… Але гэта не так! Гавару так упэўнена таму, што, калі мы па лініі нашай раённай жаночай арганізацыі пачыналі збор дапамогі для цяжка хворых дзяцей-інвалідаў, для нас стала сапраўдным адкрыццём, па-першае, тое, колькі сем’яў маюць патрэбу ў канкрэтнай дапамозе, а, па-другое, што пераважнай большасці жыхароў нашага раёна зусім неабыякава чужое гора: людзі вельмі актыўна адгукнуліся на заклік аб дапамозе, і мы змаглі аказаць канкрэтную падтрымку такім сем’ям.

– Так, сапраўды, першую рэальную дапамогу мы адчулі ў 2011 годзе, калі пасля размовы за “Круглым сталом” у рэдакцыі “Астравецкай праўды” аб праблемах сем’яў, у якіх выхоўваюцца дзеці-інваліды,  жаночая арганізацыя арганізавала збор сродкаў на набыццё падгузнікаў для ляжачых дзяцей. На той час для нас гэта было самай галоўнай праблемай: гэта зараз дзяржава пакрывае расходы на гэтыя мэты, а тады на падгузнікі ішла практычна ўся невялікая пенсія дзіцяці-інваліда. І нам тады  вельмі істотна дапамаглі: памятаю, за грошы, што нам прывезлі з жаночай арганізацыі, мы змаглі купіць падгузнікаў для нашага сына амаль на сем месяцаў. А галоўнае: мы тады зразумелі, што мы – не адны, што нас разумеюць і гатовы дапамагчы. Гэта вельмі дорага каштуе.

– Хачу патлумачыць спадару консулу: наша раённая жаночая арганізацыя, якую ўзначальвае Ніна Аляксееўна Рыбік, таксама актыўна займаецца дабрачыннай дзейнасцю. Гэта і дапамога дзецям-інвалідам, пра якую сёння гаварыла Люцыя Іосіфаўна, і збор сродкаў на дорагакаштуючы імпартны  імплантант для хлопчыка, які страціў слых. Акрамя таго, Ніна Аляксееўна напісала п’есу “Калядны вечар”, сродкі ад пастаноўкі якой ідуць на дапамогу яшчэ адной катэгорыі людзей, якія маюць у ёй вострую патрэбу, – адзінокім састарэлым.

І, дарэчы сказаць, гэтая вось форма правядзення “круглых сталоў” таксама “запазычана” ў рэдакцыі: час ад часу мы збіраемся там, каб у нефармальнай абстаноўцы шчыра абмеркаваць нейкія злабадзённыя праблемы і пытанні.

– Сёння да размовы за нашым “круглым сталом” запрошаны дзве катэгорыі мам. Адны, у якіх цяжка хворыя, ляжачыя дзеці, атрымалі, дзякуючы польскай дапамозе, сродкі рэабілітацыі, другія – гэта мамы нашых актывістаў, наведвальнікаў аддзялення дзённага знаходжання маладых інвалідаў, удзельнікаў усіх фестываляў і акцый Дзімы і Насці – менавіта гэтым рабятам у хуткай будучыні давядзецца асвойваць абсталяванне па вырабу свечак, набытае ў рамках рэалізацыі праекта, пра якое сёння ўжо неаднойчы ўзгадвалі.

– Канешне, нашы дзеці пасля таго, як сталі наведваць аддзяленне дзённага знаходжання інвалідаў у тэрытарыяльным цэнтры, вельмі моцна змяніліся. Раней у Насці які быў занятак, асабліва зімой? Тэлевізар... А зараз яна з такой ахвотай збіраецца ў аддзяленне: прыбіраецца, падфарбуецца… Потым, калі вяртаецца, у яе столькі эмоцый, размоў: хто што сказаў, хто што рабіў… А калі нейкая паездка намячаецца, на фестываль ці яшчэ куды, у іх столькі нецярплівага чакання! Яны ж выйдуць на сцэну, ім столькі ўвагі, апладысментаў, кампліментаў. Можна сказаць, што аддзяленне для нашых дзяцей – нібы другі дом. Сёння Насця ўжо падрыхтавала навагоднія паштоўкі для ўсіх спецыялістаў аддзялення, рабят, сяброў, і яна з нецярплівасцю чакае, калі будзе віншаваць усіх са святам.

– Наш сын – ляжачы. І да сённяшняга дня даводзілася альбо насіць яго на руках – а хлопчык ён немаленькі, альбо вазіць у звычайнай дзіцячай калясцы, у якую сын ужо не змяшчаецца.  І калі нам сказалі, што могуць дапамагчы набыць сучасную імпартную каляску, мы, прызнаюся шчыра, адразу нават не паверылі. Мы даўно марылі пра такую, але яна вельмі дорага каштуе – нам не па сродках. І цэлы тыдзень сумняваліся: няўжо такую вось каляску могуць проста падарыць? Калі ж яе прывезлі, доўга не маглі паверыць…

Зараз нам вельмі зручна: і на вуліцу на прагулку вывезці сына, і элементарна перамясціцца са спальні ў кухню, каб пакарміць дзіця. Так што дзякуй вялікі за такую дапамогу!

– Мы называем гераінямі жанчын, якія выхавалі шмат дзяцей, – але не меншыя, а можа, нават і большыя гераіні вы – маці, якім воляй лёсу давялося расціць дзяцей з абмежаванымі магчымасцямі. Палітыка нашай дзяржава, як вядома, мае сацыяльную арыентацыю, у ёй закладзены клопат аб гэтай катэгорыі людзей, каб такія сем’і не былі адзінокімі, каб яны адчувалі дапамогу і падтрымку ўсяго грамадства. І стварэнне такіх вось аддзяленняў дзённага знаходжання інвалідаў – лішняе таму пацвярджэнне.

Але ўсё дзяржава не можа ўзяць на сябе. І таму не менш важна, што ёсць сацыяльныя партнёры, грамадскія арганізацыі, якія дапамагаюць такім сем’ям, – як мы бачым сёння дапамогу польскага пасольства ў рэалізацыі гэтага канкрэтнага праекта. Хацелася б, каб гэтае нашае ўзаемадзеянне станавілася яшчэ больш шырокім і не абмяжоўвалася матэрыяльнай дапамогай, каб дзве нашы краіны абменьваліся вопытам работы з людзьмі з абмежаванымі магчымасцямі, аказання ім патрэбнай дапамогі.

– Магчыма, я забягаю наперад, але сёння мы ўжо абмяркоўваем новыя праекты, у тым ліку і са спадаром консулам. І калі ў нас усё атрымаецца, то для людзей з абмежаванымі магчымасцямі ўзнікнуць новыя перспектывы для развіцця.

Ніна Рыбік:

– А што гэта за планы і перспектывы, пра якія сёння ўжо неаднойчы ўзгадвалі? Што яшчэ вы хочаце ажыццявіць з польскай дапамогай?

– Я думаю, пра гэта лепш раскажа спадар консул.

– Вы тут, на месцы, лепш ведаеце, што менавіта патрэбна вам, вашым дзецям. Нам жа здаецца, што зараз, калі ўжо створана пэўная матэрыяльная база, набыты неабходныя сродкі рэабілітацыі, можна падумаць пра далейшае развіццё нейкай вытворчасці – каб маладыя людзі з абмежаванымі магчымасцямі маглі атрымаць спецыяльнасць, працаваць, адчуваць сябе паўнацэннымі членамі грамадства.

Ну а ў планах на самую бліжэйшую перспектыву, якія мы абмяркоўвалі са Святланай Казіміраўнай, – набыццё для тэрытарыяльнага цэнтра мікрааўтобуса са спецыяльным пад’ёмнікам для перавозкі інвалідаў-калясачнікаў.

– Сёння мы наведваем такіх маладых рабят, якія прыкаваны да інваліднай каляскі, дома. А калі б у нас быў спецыяльны транспарт і мы маглі б прывозіць іх да нас у цэнтр – наколькі б змянілася іх жыццё, стала больш цікавым, насычаным, карысным. Сярод інвалідаў-калясачнікаў нямала маладых людзей, якія добра разбіраюцца ў камп’ютарнай тэхніцы, – яны б маглі распрацоўваць прэзентацыі, рабіць буклеты і гэтак далей. Ды і проста вывезці іх некуды з чатырох сцен, у якіх яны па волі лёсу аказаліся замураванымі, – на экскурсію, на інтэлектуальны турнір, на канцэрт – гэта вялікая справа. Бацькі ж таксама не заўсёды могуць гэта зрабіць. І я вельмі спадзяюся, што нам з польскай дапамогай удасца рэалізаваць і гэты праект.

– А яшчэ хацелася б звярнуцца з просьбай да Віктара Збігневіча і Ірыны Эдуардаўны. Сёння тэрытарыяльнаму цэнтру, на базе якога знаходзіцца і аддзяленне дзённага знаходжання маладых інвалідаў, цесна ў нашым будынку. Вось калі б для нас знайшлося новае памяшканне дзе-небудзь у цэнтры Астраўца, якое мы маглі б дзяліць з раённым таварыствам інвалідаў – мы заўсёды працуем у цеснай узаемасувязі і ў кантакце – мы змаглі б развіваць новыя сферы занятасці інвалідаў, новую вытворчасць. Зрэшты, мамы маглі б проста прыйсці да нас і на гадзіну ці некалькі пакінуць тут сваіх дзяцей пад наглядам, а самі зрабіць нейкія свае справы – у той жа магазін ці ў цырульню схадзіць.

– Так, сапраўды, цэнтр ужо “вырас” са свайго двухпавярховага будынка. І праблема, аб якой вы гаворыце – калі маці, якім даводзіцца выхоўваць інвалідаў, вымушаны ахвяраваць сваім жыццём дзеля сваіх хворых дзяцей, – яна існуе. Калі б нам удалося зрабіць тое, аб чым вы просіце – разгрузіць гэтых самаахвярных жанчын хоць бы на гадзіну-другую ў дзень, – гэта была б вялікая справа.

– Я ж хачу выказаць словы вялікай падзякі супрацоўнікам цэнтра і найперш Святлане Казіміраўне Куцько: вы робіце такую вялікую справу, і адразу відаць, што не столькі па службовых абавязках, колькі па запатрабаванні душы.

– Сапраўды, Святлана Казіміраўна і іншыя спецыялісты цэнтра праводзяць вялікую работу. Але сёння, калі ўжо зайшла такая размова, я хачу ўзгадаць, як усё пачыналася пяць гадоў назад, і выказаць словы падзякі першай загадчыцы аддзялення дзённага знаходжання інвалідаў Ірыне Ігараўне Стэх: яна была першапраходцам у гэтай справе, ёй было вельмі цяжка – і менавіта яна зрабіла першыя крокі да таго, што ёсць зараз. А Святлана Казіміраўна падхапіла гэтую справу, надала ёй новае дыханне, развіццё.

– Цалкам пагаджуся з Віктарам Іосіфавічам. Я прыйшла, можна сказаць, на ўжо гатовае месца. А Ірына Ігараўна пачынала гэтую справу, і ёй было вельмі цяжка. Маладыя людзі з абмежаванымі магчымасцямі тады сядзелі кожны ў сваёй хаце, былі вельмі замкнёныя, бацькам здавалася, што не варта іх асаблівым дзецям выходзіць у людзі, не трэба іншым бачыць іх бяду. І каштавала вялікіх намаганняў “вывесці” іх у свет, навучыць наведваць наш цэнтр, разам займацца нейкімі справамі… Зараз яны зусім іншыя – разняволеныя, таварыскія, адкрытыя…

– Ведаеце, нам, тым, хто выхоўвае такіх вось асаблівых дзяцей, вельмі важная любая падтрымка. Мы бязмежна ўдзячныя за польскую дапамогу, якая значна аблегчыла наша жыццё. Але, можа, яшчэ большае значэнне, чым матэрыяльная дапамога, для  нас мае маральная, псіхалагічная падтрымка: не так проста жыць з усведамленнем, што тваё дзіця – не такое, як усе… Таму мы стараемся сустракацца, абмяркоўваць свае праблемы – па меры магчымасці, канешне, бо не заўсёды можам пакінуць хворае дзіця.

– І калі бываеш у цэнтры і бачыш, як спецыялісты працуюць з нашымі дзецьмі, – няма слоў, каб выказаць захапленне і сваю ўдзячнасць. Нашы асаблівыя дзеці – яны ж вельмі розныя, да кожнага патрэбен свой падыход –  і спецыялісты ўмудраюцца знайсці яго, у іх хапае цярплівасці з кожным працаваць так, нібы ён адзіны ва ўсім свеце.

– Скажыце, спадар консул, а як у Рэспубліцы Польшча працуюць з людзьмі з абмежаванымі магчымасцямі, як вырашаюць іх праблемы?

– Я, на жаль, не магу дакладна і падрабязна адказаць на гэтае пытанне. Але ведаю, што, акрамя дзяржаўных праграм, якія накіраваны перш за ўсё на тое, каб людзі з абмежаванымі фізічнымі магчымасцямі былі сацыяльна адаптаванымі, шмат працуюць у пытаннях падтрымкі і рэабілітацыі інвалідаў і недзяржаўныя арганізацыі.

Я спадзяюся, што ў працэсе нашага далейшага супрацоўніцтва адбудзецца і непасрэднае знаёмства, і абмен вопытам у гэтых пытаннях паміж вашым цэнтрам сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва і польскімі арганізацыямі, якія працуюць з інвалідамі, – думаю, гэта будзе карысна ўсім.

– Некалі ў нашым грамадстве да інвалідства адносіліся як да нечага ганебнага, таго, чаго варта саромецца: іх стараліся схаваць ад чужых вачэй, каб прадэманстраваць цалкам добрапрыстойную карціну жыцця. І мяне радуе, што паступова грамадства мяняецца ў адносінах да людзей з абмежаванымі магчымасцямі, што адбыўся пэўны зрух у свядомасці людзей. Зараз у нашай краіне да іх пачынаюць адносіцца так, як і ва ўсім цывілізаваным свеце: як да паўнапраўных членаў грамадства, у якіх ёсць пэўныя фізічныя абмежаванні, якія тым не менш не павінны стаць перашкодай для паўнацэннага жыцця. Урэшце, гэта нашы людзі – суседзі, знаёмыя, родзічы, і яны такія ж члены грамадства, як і ўсе мы. І паўтаруся, мяне радуе, што ў грамадстве расце разуменне гэтай ісціны. А тое, што робіць для гэтага пералому ў свядомасці людзей наш тэрытарыяльны цэнтр абслугоўвання насельніцтва разам з нашымі  партнёрамі з Рэспублікі Польшча, – гэта вялікая канкрэтная справа, і, спадзяюся, яна будзе прадоўжана і выйдзе ў іншыя сферы і на вышэйшы ўзровень.